Op eigen houtje het bos in om bomen om te zagen voor de houtkachel? Staatsbosbeheer vindt het niet meer verantwoord en sluit hierover geen overeenkomsten meer met particulieren.
De maatregel is het directe gevolg van het noodlottig ongeval in Emmen, waar een ervaren bomenkapper op 6 januari onder een vallende boom terechtkomt. Tijdens het zagen splijt de stam naar boven in tweeën. De helft klapt omhoog en slaat zijn compagnon omver. De boom valt de andere kant op, bovenop de man.
Omstanders doen verwoede pogingen hem te bevrijden. Hulpdiensten moeten eraan te pas komen om de man uit het bos bij Emmen te krijgen. Zijn verwondingen blijken van dien aard, dat hij vijf dagen later overlijdt.
De hobbyveller was een van de circa tweeduizend particulieren met wie Staatsbosbeheer contractueel heeft vastgelegd dat zij jaarlijks 15 kuub bomen mogen omzagen en voor een zacht prijsje mogen meenemen uit Nederlandse bossen. Direct na het ongeval werd de verkoop van 'brandhout op stam', met een maximale doorsnee van 30 centimeter, al opgeschort.
De deelnemers hoefden niet gecertificeerd te zijn voor het gebruik van een motorkettingzaag, terwijl voor bomen tot 30 centimeter de vijfdaagse cursus 'lichte velling' wordt aanbevolen. Staatsbosbeheer schrijft in de algemene voorwaarden alleen dat het werken met een motorkettingzaag een zekere 'vakkundigheid' vereist. Verder stelt de organisatie het dragen van beschermene kleding over het hele lichaam verplicht.
Controles op naleving van de veiligheidsvoorschriften gebeuren steekproefsgewijs. 'We sturen geregeld mensen het bos uit', zegt Marcel van Dun van Staatsbosbeheer. Hij wil niet zeggen of de man in Emmen, die sinds veertien jaar een contract heeft met Staatsbosbeheer, aan alle voorschriften voldeed en was gecertificeerd.
Het definitieve besluit te stoppen met particuliere kap stuit op teleurstelling bij een aantal amateurvellers, maar er is ook begrip, zegt Van Dun. 'Het was niet het eerste ongeval', zegt hij. Zo brak in 2015 iemand zijn been en vorig jaar werden twee ongelukken gemeld. 'Deelname is op eigen risico, maar na overleg met kapdeskundigen is toch besloten dit niet meer te faciliteren.' Staatsbosbeheer is zich nu ervan bewust dat 'veiligheid en professionaliteit' in hun gebieden 'de hoogste prioriteit' moeten hebben. 'Er komt te veel bij kijken; iedere boom reageert anders.'
Henk Boot, die cursussen geeft in boomkappen, is altijd 'mordicus tegen' het initiatief van Staatsbosbeheer geweest. 'Het is waanzin, ronduit gevaarlijk', zegt Boot. 'Ik heb dit wel eens tegen ze gezegd, maar ze haalden hun schouders op.'
In tegenstelling tot Staatsbosbeheer zegt Natuurmonumenten alleen samen te werken met gecertificeerden of vrijwilligers die door hun professionals goed genoeg zijn bevonden. In Duitsland is zagen door particulieren eerder al aan banden gelegd. Een aantal Duitsers heeft sindsdien een contract afgesloten met Staatsbosbeheer om over de grens te kunnen zagen.
Staatsbosbeheer gaat nu kijken of ze op een andere manier particuliere zagers tegemoet kunnen komen. 'We onderzoeken of we langs boswegen al omgezaagde bomen kunnen neerleggen, die ter plekke in stukken mogen worden gezaagd door particulieren', zegt Van Dun. 'Een certificaat voor het gebruik van een motorkettingzaag stellen we dan wel verplicht.'