In de dagelijkse praktijk merken we dat medewerkers vaak te weinig kennis en ervaring hebben op het gebied van arbeidsveiligheid. Jij als deskundige op het gebied van veiligheid hebt deze kennis wel. Hoe sla je de brug naar de werkvloer? Hoe overtuig je medewerkers met minder kennis van arbeidsveiligheid (en wellicht ook minder betrokkenheid)? Soms zijn de Veiligheidskundigen als een roepende in de woestijn. Wat kun je als veiligheidsverantwoordelijke doen, om beter gehoord te worden?
De Inspectie SZW zag in 2017 opnieuw een stijging van het aantal gemelde arbeidsongevallen. Een negatieve trend die nu al vijf jaar aanhoudt en die zich moeilijk laat doorbreken. Zie ook:Jaarverslag 2017 Inspectie SZW.
Organisaties zien het belang van gezond en veilig werken en het voorkomen van ongevallen staat steeds hoger op de agenda. Toch signaleert de Inspectie een stijging in het aantal gemelde ongevallen. De zorg voor een veilige en gezonde arbeidsomgeving is vaak gericht op technische en organisatorische verbeteringen. Veiligheidscultuur en veiligheidsbewustzijn worden vaak vergeten. Het overgrote deel van de ongevallen vindt plaats door menselijke fouten (fout in het menselijk handelen of een fout in het managementsysteem). Dit laat meteen het belang van een sterke veiligheidscultuur binnen de organisatie zien.
Een sterke veiligheidscultuur kan alleen gehaald worden, wanneer er aangestuurd wordt op veiligheidsgedrag. Hierbij is het van belang dat in iedere laag van de organisatie bewustwording plaatsvindt. De organisatie moet een gedeelde overtuiging hebben dat veiligheid belangrijk is, maar hoe doe je dat?
Niet iedereen heeft hetzelfde beeld bij ‘We werken veilig of we werken niet!’. Soms hebben medewerkers het gevoel dat het management of de veiligheidskundige niet begrijpt wat er speelt op de werkvloer, of denken ze dat veiligheid ze hindert bij de dagelijkse werkzaamheden. Zorg dat hierover gecommuniceerd wordt. Een werknemer die zich bewust is van bepaalde risicovolle handelingen gedraagt zich heel anders dan een werknemer die zich hiervan niet bewust is.
Het is belangrijk dat iedereen binnen de organisatie actief betrokken wordt wanneer het gaat om veilig werken. Veiligheid is niet een taak van het management of de veiligheidskundige, het is een taak van de organisatie. Uitwisseling van informatie tussen het management, de veiligheidsverantwoordelijke en de werkvloer moet soepel verlopen. Een open houding is belangrijk. Alle belanghebbenden moeten op de hoogte zijn van de doelstelling omtrent veilig werken. Ook moeten zij de definitie van veilig werken kennen.
Oplossingen vanuit de organisatie (werkvloer) worden vaak beter geaccepteerd. Vaak bouwen medewerkers veel kennis en ervaring op binnen de organisatie en kunnen (en willen) ze zelf oplossingen aandragen om risico’s tegen te gaan. Geef ze hiervoor de ruimte.
Deze (ervaren) werknemers (veelal operationeel leidinggevenden) kun je begeleiden door opleidingen en trainingen aan te bieden. Zie ook: Een veilige werkomgeving? VCA alleen is onvoldoende! Hierdoor vergroot je het veiligheidsbewustzijn en sla je een brug tussen het management, de veiligheidskundige en de werkvloer. De operationeel leidinggevende heeft grote invloed op het gedrag van medewerkers.
Het is belangrijk dat zowel het management als de veiligheidskundige en de operationeel leidinggevende het juiste voorbeeld geven. Het gaat erom dat medewerkers dagelijks het belang van veiligheid zien vanuit iedere laag van de organisatie. Verantwoordelijkheid dragen alleen is niet voldoende. Onderneem direct actie bij gevaren, zo wordt het vertrouwen van de medewerkers niet geschaad.
Een ander belangrijk kenmerk van een sterke veiligheidscultuur is proactiviteit. Proactiviteit kan ook omschreven worden als anticiperend. Een proactieve veiligheidscultuur is gericht op preventie en het voorkomen van ongevallen. Ga actief op zoek naar risico’s – uiteraard is het ook hierbij belangrijk dat medewerkers betrokken worden. Richt je op preventieve activiteiten als het melden van gevaarlijke situaties, veiligheid in het werkoverleg terug laten komen, ontwikkeling van veiligheidsbewustzijn, het maken van afspraken over veiligheid en elkaar aanspreken op deze afspraken.