Werkgevers zijn verplicht om ervoor te zorgen dat hun werknemers een veilige werkomgeving hebben. Om werknemers een zo veilig mogelijke werkomgeving te bieden moeten risico's ingedamd worden. Bedrijven zijn hierbij gebonden aan de arbeidshygiënische strategie. Maar wat houdt de arbeidshygiënische strategie nou eigenlijk in? Wij gingen in gesprek met Ronald Meijer, hoger veiligheidskundige en docent veiligheidskunde.
De arbeidshygiënische strategie kent vier verschillende soorten maatregelen die voor elk risico gebruikt dienen te worden. We onderscheiden bronmaatregelen, collectieve maatregelen, individuele maatregelen en persoonlijke beschermingsmiddelen. Ronald neemt ons dieper mee in de wereld van de arbeidshygiënische strategie.
“Zeker, het begrip arbeidshygiënische strategie wordt niet als zodanig genoemd in de Arbowet. Er wordt een bepaalde volgorde in maatregelen mee bedoeld. Maatregelen die je als werkgever moet nemen om risico’s te beheersen. Om je een indruk te geven kunnen we kijken naar een bedrijf waar met machines wordt gewerkt. Vast opgestelde machines die heel erg veel lawaai maken. Als risico kunnen we dan identificeren dat medewerkers die dat apparaat bedienen doof kunnen worden. Als je als werkgever dit risico hebt geïdentificeerd moet je gaan nadenken over de maatregelen die je treft om het risico in te dammen.”
“Het redelijkerwijs principe houdt in dat jij als werkgever nooit verplicht bent om maatregelen te treffen die redelijkerwijs niet van jou verwacht kunnen worden. In bovenstaand voorbeeld is het niet redelijk om van de werkgever te verlangen dat er een machine aangeschaft wordt die niet bestaat.”
Dit klinkt misschien eenvoudig maar het redelijkerwijs principe kent vele verschillende soorten en maten. In lang niet elke situatie is de interpretatie ervan gemakkelijk.”
“Zoals gezegd onderscheiden we vier verschillende soorten maatregelen. De eerste maatregelen die altijd gebruikt moet worden is de bronmaatregel.”
Bronmaatregelen
“De eerste gedachte die je moet hebben is: is er een machine te koop die minder lawaai maakt. Als die machine te koop is dan ben je in principe gebonden om deze maatregel te gebruiken en de machine aan te schaffen. Hier haal je namelijk de bron weg. De bron van het risico is het gevaar, in dit geval is het gevaar het lawaai van de machine. Met een minder luidruchtige machine haal je het gevaar weg. Het kan uiteraard altijd zo zijn dat een minder lawaaierige machine niet bestaat. Het is dan technisch onmogelijk om een minder lawaaierig exemplaar aan te schaffen. Wanneer dit het geval is, kan een werkgever zich beroepen op het redelijkerwijs principe. Als het niet mogelijk is om de bronmaatregel toe te passen schuift men automatisch door naar het tweede niveau binnen de arbeidshygiënische strategie, het collectieve niveau.”
Collectieve maatregelen
Voor het gemak blijven we in dit artikel even bij het voorbeeld over de lawaaierige machine. “Een maatregel op het collectieve niveau zou kunnen zijn dat er een geluidswerende omkasting om de machine heen gebouwd wordt.” Aldus Ronald Meijer. “Hierdoor neemt het geluid drastisch af. De bron wordt dan niet vervangen aangezien dat technisch onmogelijk is, maar door de geluidswerende omkasting wordt het geluidsniveau dusdanig naar beneden gebracht dat het risico op doof worden een stuk kleiner is geworden.”
Maar wat nou als de machine naast een bult lawaai ook een heleboel hitte afgeeft? Dan is de geluidswerende omkasting ook geen oplossing meer omdat deze hitte dan niet afgevoerd kan worden.
“Mocht dit het geval zijn, dan kan de werkgever zich opnieuw beroepen op het redelijkerwijs principe. Als dit akkoord wordt bevonden wordt er automatisch gezocht naar een maatregel op niveau 3, het individuele niveau.”
Individuele maatregelen
“Binnen het niveau van de individuele maatregelen zijn er al een stuk meer opties en mogelijkheden. Er wordt bijvoorbeeld onderscheid gemaakt tussen organisatorische maatregelen en technische maatregelen. Een voorbeeld van een organisatorische maatregel is bijvoorbeeld taakroulatie. Je zou ervoor kunnen kiezen om je medewerkers in groepjes in te delen en ieder groepje gedurende een paar uur de machine laten bedienen. Zo wordt het risico verspreid en dus is de kans kleiner dat de medewerkers doof worden. De technische maatregel op het individuele niveau wordt vaak als ‘beter’ beschouwd. In het voorbeeld over de lawaaierige machine zou dit een geluidsdichte controlekamer kunnen zijn. Deze individuele maatregel dekt de lading niet volledig omdat ook met een geluidsdichte controlekamer de medewerkers af en toe een controlerondje door de fabriek moeten maken. Hier wordt de individuele maatregel aangevuld met het vierde niveau, de persoonlijke beschermingsmiddelen.”
Persoonlijke beschermingsmiddelen
“De gedachte van de arbeidshygiënische strategie is dat je bij elk risico de volledige strategie afpelt en zo tot de meest veilige situatie komt. Als je het gevaar niet volledig kunt wegnemen dan ben je als werkgever verplicht om je werknemers persoonlijke beschermingsmiddelen aan te bieden. Denk bijvoorbeeld aan een veiligheidsbril of een veiligheidshelm.” In het voorbeeld van de blootstelling aan lawaai gaat het natuurlijk om gehoorbescherming.
“Ja, in principe wel. In artikel 3, lid 1, sub b van de Arbowet staat dat de arbeidshygiënische strategie het leidende principe moet zijn wat betreft veiligheid in een organisatie. De concrete invulling hiervan wordt in de meeste gevallen gedaan aan de hand van de arbo catalogi. Dit zijn afspraken op brancheniveau tussen werkgevers- en werknemersorganisaties. Hierin wordt bepaald wat men voor de branche ‘redelijk vindt’.”
“Het is het meest voor de hand liggend dat dit gebeurd tijdens je werkzaamheden aan de RI&E. Wanneer je hiermee bezig bent ga je nadenken over de verschillende gevaren die er tijdens de werkzaamheden binnen jouw organisatie zijn. Wat kan ik hier redelijkerwijs aan doen? Is de vraag die je jezelf dan moet stellen. Tijdens het maken van het plan van aanpak voor de RI&E loop je dus tegen de arbeidshygiënische strategie aan. Het is dan noodzakelijk om deze te gebruiken.”
Download de brochure van onze Arbeidshygiëne opleiding en krijg uitgebreide informatie over de profielschets, doelstellingen, toelatingseisen en studiebelasting. Ook krijg je meer informatie over de invulling per lesdag en waar een scriptie aan moet voldoen.